Konstrukcja dachu płaskiego jest bardzo rozpowszechniona w tej części Europy. Pomijając charakteryzujące się dość dużymi opadami śniegu obszary górskie, Polska jest w zasadzie zdominowana płaską zabudową dachów. W poniższym artykule spróbujemy sobie odpowiedzieć na pytanie dlaczego warto kłaść dach płaski, jakie wyróżniają go parametry i w jaki sposób najlepiej zabezpieczyć go przed utratą ciepła.
Dachy płaskie – dlaczego warto?
Dachy płaskie – nazywane często stropodachami – łączą w sobie funkcję zadaszenia i stropu utrzymanego nad najwyższą kondygnacją budynku. Konstrukcje te są zabudowane najczęściej w formie wielowarstwowej. Każda z tych warstw ma ściśle określone zadanie, które jest uzależnione od struktury zadaszenia.
Konstrukcja dachu płaskiego składa się przede wszystkim, z:
- papy podkładowej, pełniącej rolę paroizolacji,
- ocieplenia, wykonanego z wełny mineralnej, styropianu, bądź pianki,
- warstwy hydroizolacyjnej, którą stanowi najczęściej papa.
Zalety dachów płaskich
W ostatnich latach dużo się zmieniło zwłaszcza w kontekście warstwy hydroizolacyjnej. Dawniej składała się ona z dwóch warstw papy, dzięki czemu właściwości hydroizolacyjne tak zaprojektowanej powłoki były jak na tamte czasy wystarczające. Dziś wprowadzenie do produkcji innowacyjnych pap termozgrzewalnych sprawiło, że – w niektórych sytuacjach – wystarczy nałożenie pojedynczej warstwy papy. Zaletą dachu płaskiego jest więc prostota konstrukcji, ale nie tylko!
Zaletą dachu płaskiego jest możliwość stworzenia warstwy izolacyjnej w kilku wariantach. Nawiasem mówiąc taka zabudowa jest dość skomplikowana, ale mimo to daje dość szerokie pole manewru.
I. Wariant pierwszy – to stropodach o konstrukcji wentylowanej. W tym wariancie pomiędzy warstwą izolacyjną a podłożem występuje wolna przestrzeń, w której powietrze może w sposób dowolny krążyć i mieszać się.
II. Wariant drugi – to stropodach o konstrukcji litej, w której takiej przerwy nie ma. W tym wariancie konstrukcyjnym dach ma litą strukturę, gdyż wszystkie jego elementy przylegają do siebie, tworząc strukturalną całość.
Dach płaski nie zawsze płaski
Choć dach płaski nie zawsze jest rzeczywiście płaski (niektóre z dachów są budowane z przechyłem 10 stopni!), to wyróżnia się on szeregiem zalet, wynikających z jego konstrukcyjnej specyfiki.
1. Dachy płaskie są znacznie bardziej odporne na działanie wiatru. Lekki przechył powierzchni dachowej zmniejsza ryzyko nadmiernego obciążenia jego powierzchni. Z kolei płaski dach jest znacznie bardziej odporny na zasysanie powietrza i na boczne podmuchy.
2. Płaski dach daje znacznie większe możliwości architektoniczne – zwłaszcza pod kątem bryły budynku. Jak zwykle istotną rolę odgrywają tutaj koszty. Dach szpiczasty jest znacznie bardziej złożony konstrukcyjnie a przez to o wiele droższy. Dach płaski można zabudować na praktycznie każdej formie architektonicznej.
3. Dachy płaskie są zdecydowanie bardziej energooszczędne, niż ich łamane odpowiedniki. Dlaczego? Ponieważ ich powierzchnia wymiany cieplnej jest relatywnie mała, co znacznie zmniejsza ryzyko nadmiernej utraty ciepła.
4. Konstrukcja dachu płaskiego jest… tańsza. Dotyczy to nie tylko zastosowanych komponentów hydroizolacyjnych (większa powierzchnia użytkowa), ale też zastosowanych ociepleń. Poza tym dach o płaskiej konstrukcji to mniejsze ryzyko powstawania mostków cieplnych i niższe zużycie materiałów termoizolacyjnych. Pewnym wyjątkiem są tu tak zwane dachy zielone.
5. W dachach płaskich istnieje możliwość w zasadzie dowolnego montażu kolektorów słonecznych i baterii fotowoltaicznych. W przeciwieństwie do nich, dachy łamane nie dają tak dużego komfortu, ponieważ swym kształtem wymuszają odpowiednie ukierunkowanie odbiorników ciepła. Co więcej, w konstrukcjach płaskich istnieje możliwość sterowania położeniem kolektorów (paneli słonecznych), zgodnie z aktualnym ukierunkowaniem światła słonecznego.
6. Dachy płaskie to znacznie łatwiejsze odprowadzenie wody! Brak załamań i innych nieciągłości ułatwia usunięcie nie tylko samej wody, ale i śniegu. W konstrukcji dachu płaskiego rynny można umiejscowić nawet pod elewacją, wykorzystując do tego celu specjalne otwory spustowe. Dachy o konstrukcji płaskiej można pokryć zielenią. Tak zwany dach zielony wymaga co prawda zastosowania specjalnych rozwiązań (np folia EPDM), ale jednocześnie prezentuje się bardzo okazale.
Wady dachów płaskich
Oczywiście dachy płaskie również mają swoje wady. Pierwszą z nich jest problem z odprowadzaniem dużej ilości śniegu. Oczywiście problem ten dotyczy tylko niektórych konstrukcji dachów (o spadzie do 3 – 5 stopni), ale i tak w przypadku “zimy stulecia” również i posiadacze bardziej spadzistych dachów będą musieli oczyścić ich powierzchnię z zalegającego śniegu. Nawiasem mówiąc, dzisiejsze konstrukcje dachowe są znacznie bardziej wytrzymałe niż kiedyś, ale przy dużym obciążeniu może być to za mało!
Kolejną, swoistą “wadą” dachów płaskich, jest niewielki wybór pokryć dachowych, jakie można znaleźć na rynku. Jest to spowodowane przede wszystkim specyfiką samego dachu, który nie jest zbyt eksponowany. Dachy łamane są znacznie lepiej widoczne i można je wykończyć nie tylko papą, membraną EPDM, ale też blachą falistą (np. trapezową), blachodachówkami itd.
Rodzaje stropodachów
1. Stropodach wentylowany.
Stropodach wentylowany – jego istotą jest strop, na którym opiera się pozostała konstrukcja nośna. Struktura tego typu dachów składa się przede wszystkim z wiązarów, lub kratownic prefabrykowanych. Opcjonalnie można ją też wykonać z dedykowanych kształtowników metalowych. W tego typu stropodachach pokrycie musi charakteryzować się wysokim stopniem hydroizolacji. Najczęściej w jego skład wchodzi podwójna warstwa papy. Wadą tego typu konstrukcji jest gromadzenie się wody wewnątrz dachu (w wentylowanych przestrzeniach), co oznacza konieczność jej odprowadzania za pomocą otworów wentylacyjnych zamontowanych w ściankach kolankowych.
W przypadku konstrukcji wentylowanych, wszelkie otwory znajdujące się wewnątrz struktury dachu powinny być w odpowiedni sposób zabezpieczone przed ingerencją zwierząt (a zwłaszcza przed ptakami). Dach wentylowany pozwala na łatwe odprowadzenie wilgoci. Najczęściej spotykaną metodą jest tu rozwiązanie grawitacyjne, w ramach którego wodę kieruje się do specjalnych wpustów, a następnie za pomocą rynien bezpośrednio do podłoża.
2. Stropodach niewentylowany
Stropodach niewentylowany wyróżnia się wręcz “ultrapłaskim” kształtem, co jest spowodowane brakiem pustych przestrzeni. W tego typu konstrukcjach nie stosuje się wiązarów, lecz żelbetonowe płyty nośne, na których montuje się warstwy paroizolacyjne, termoizolacyjne i hydroizolacyjne. Każda z tych warstw bardzo dokładnie przylega do siebie. Efekt pochyłu można zastosować np. dzięki odpowiednio ukształtowanej wylewce i żwirowej podsypce (wariant rzadko spotykany).
Zaletą konstrukcji niewentylowanych jest dość prosty montaż. Niestety, mają one też swoją istotną wadę, którą jest dość łatwe odkładanie się wilgoci w wewnętrznych strukturach stropodachu. W takiej sytuacji bardzo często stosuje się specjalne kanaliki, które umieszcza się wewnątrz warstwy podkładowej. Ich kierunek rozmieszczenia powinien być zgodny ze spadkiem dachu, dzięki czemu wilgoć jest odprowadzana jeszcze skuteczniej. Taką konstrukcję nazywa się stropodachem niewentylowanym przewietrzanym. Dachy niewentylowane bardzo często układa się w wariancie odwróconym!
Konstrukcja dachu płaskiego – charakterystyka i wykonanie
Konstrukcja dachu płaskiego może być wykonana na dwa sposoby. Pierwszy z nich to klasyczny układ, w którym warstwa hydroizolacyjna znajduje się na samej górze. W drugim wariancie mamy do czynienia z układem odwróconym, sprawdzającym się przede wszystkim w kontekście dachów zielonych i dachów – tarasów.
1. Dach w układzie klasycznym
Dach klasyczny – jest to dach budowany w standardowym układzie. Od góry będzie to standardowa warstwa hydroizolacyjna, potem warstwa izolacyjna (termiczna) i warstwa podkładowa, spełniającej rolę paroizolacji. Rozwiązanie to jest najtańsze i najprostsze w montażu. Zapewnia ono łatwy dostęp do warstwy hydroizolacyjnej, aczkolwiek nie daje możliwości praktycznego wykorzystania powierzchni dachu.
2. Dach w układzie odwróconym
Dach odwrócony – jest to konstrukcja montowana zwłaszcza w kontekście dachów zielonych i – niestety – jest nieco droższa w eksploatacji. W dachu odwróconym mamy strukturę litą. Oznacza to, że jego konstrukcja nie jest wentylowana. To jednak nie wszystko! Jak na samą nazwę przystało, kolejność poszczególnych warstw w dachu odwróconym jest zupełnie inna.
W wariancie tym poszczególne warstwy układają się następująco (patrząc od dołu):
- warstwa hydroizolacyjna,
- warstwa ocieplenia,
- warstwa chroniąca przed korzeniami (jedynie w przypadku dachów zielonych),
- warstwa drenażowa (również dotyczy dachów zielonych),
- warstwa filtracyjna (najczęściej z geowłókniny),
- warstwa podłoża, którą w przypadku dachów zielonych będzie stanowiła roślinność.
Zaletą dachu odwróconego jest możliwość stworzenia ciekawej przestrzeni użytkowej. Najpoważniejsze wady takiego rozwiązania to trudny dostęp do warstw położonych głębiej, wyższe koszty montażu, a także – solidna i droga konstrukcja.
Dach płaski – izolacja termiczna
Integralną warstwą wchodzącą w skład dachu płaskiego, jest warstwa termoizolacyjna. Ogranicza ona ucieczkę ciepła i istotnie wpływa na ostateczne koszty ogrzewania budynku, co jest związane z naturalną konwekcją ciepła.
W konstrukcjach dachów płaskich korzysta się najczęściej z polistyrenu ekstrudowanego, wełny mineralnej lub styropianu. Wybór odpowiedniego materiału należy wyłącznie do Inwestora – każdy z nich ma swoje zalety, jak i wady. Warstwa izolacyjna powinna mieć grubość około 20 – 25 cm. W niektórych strukturach dachów, wykorzystuje się ją jako warstwę spadkową. Niestety, zmienna wysokość poszczególnych płyt wiąże się z koniecznością zaprojektowania ich pod wymiar, co znacznie podnosi koszty całej inwestycji.
Swoistą alternatywą dla standardowych warstw ociepleniowych są systemy izolacyjno – uszczelniające. W wariancie tym warstwa termoizolacyjna zabezpieczona jest dodatkową warstwą paroizolacyjną (z jednej strony) i np. papą bitumiczną (z drugiej strony).
Jakie pokrycie na dach płaski?
Zgodnie z tym co opisano wcześniej, konstrukcja dachu płaskiego ogranicza możliwość wykorzystania określonych rodzajów pokrycia. Mimo to, istnieją tworzywa, które z powodzeniem można wykorzystać w tej roli.
Owszem, jeśli spadek dachu płaskiego jest stosunkowo duży, można zastosować klasyczną blachodachówkę, pod którą zamontujemy konstrukcję drewnianą, na której zostanie zamocowana folia dachowa. Opcjonalnie można też wykorzystać łączoną na rąbek blachę płaską, aczkolwiek rozwiązanie to jest dosyć rzadko spotykane. Jeśli spadek dachu ograniczony jest do zaledwie kilku stopni, jedynym co nam pozostaje jest membrana dachowa lub papa zgrzewana na ciepło.
1. Papa bitumiczna – co warto o niej wiedzieć?
Dachy płaskie bardzo często kryje się papą bitumiczną. Tworzywo to jest stosunkowo tanie i łatwe w pozyskaniu. Niestety, nie jest ono ekologiczne, gdyż w jego skład wchodzi smoła lub asfalt. Papę bitumiczną klei się na kilka warstw. Zdarza się, że niektórzy wykonawcy kładą aż trzy warstwy tego tworzywa, wszystko lepiąc za pomocą klasycznego lepiku. Montaż takiego rodzaju podłoża jest dość tani, choć odbywa się na gorąco. Wadą takiego rozwiązania jest konieczność przeprowadzania dość częstych konserwacji (mniej więcej raz na dwa, trzy lata).
2. Polimerowe papy asfaltowe
To kolejna grupa produktów, które wykazują wyjątkowo dużą odporność na działanie niskich i wysokich temperatur. Ponadto do ich zalet zaliczyć można dość dobrą plastyczność, trwałość i szybki montaż. Polimerowe papy asfaltowe są nazywane zamiennie papą termozgrzewalną. Jak sama nazwa wskazuje, poszczególne arkusze tworzywa są łączone ze sobą za pomocą wysokiej temperatury. Jeśli zdecydujemy się na ich zastosowanie, należy pamiętać o odpowiednio dużym zakładzie wynoszącym od 8 do nawet 10 cm. Papy termozgrzewalne można nakładać w sposób jednowarstwowy i dwuwarstwowy – w zależności od specyfiki technicznej danego rodzaju tworzywa. Co ciekawe, najgrubsze papy mają grubość dochodzącą nawet do 4 mm.
3. Membrany dachowe
Alternatywą dla powyższych rozwiązań są membrany dachowe wykonane z tworzyw sztucznych (najczęściej z kauczuku syntetycznego). Montując je należy pamiętać, że nie wolno łączyć ich z termoizolacją opartą na płytach XPS. Zaleca się, by przy montażu membran stosować wysokiej jakości kleje. Powinno się nimi kleić nie tylko przestrzeń pomiędzy folią a termoizolacją, lecz również samo podłoże, bezpośrednio do warstwy termoizolacyjnej. Dzięki temu mamy pewność, że cała struktura jest stabilna i trwała. Membrany dachowe wykazują najwyższą trwałość, wynoszącą nawet 50 lat. Nie wymagają też żadnych kontroli, napraw i innych czynności serwisowych.
Zobacz ofertę:
Podsumowując, dachy płaskie to uniwersalne, praktyczne oraz oszczędne konstrukcje, które nie wymagają sporych nakładów finansowych ani skomplikowanego procesu projektowego.