Posiadanie tarasu na dachu to kusząca propozycja dla wszystkich, którzy szukają chwili ukojenia od wielkomiejskiego zgiełku. Poranna kawa wypita w tak specyficznym miejscu smakuje o wiele lepiej, podobnie zresztą jak wspólny obiad z rodziną, bądź romantyczna kolacja z ukochaną osobą. Niestety, przejście od marzeń do rzeczywistości jest w tym przypadku bardzo długotrwałe i kosztowne.
Skupimy się na podstawowych uwagach dotyczących projektowania i budowy dachu zielonego. Poznamy specyfikację tej oryginalnej konstrukcji, dowiemy się jak ją zaprojektować a także uwzględnimy wszelkie “czynniki ryzyka”, które mogą się pojawić już w trakcie jego eksploatacji.
Tarasy na dachu – rola i oczekiwania
Oczekiwania stawiane przez inwestorów wobec tarasów dachowych są dość jasne i oczywiste.
Standardowy dach zielony, powinien być zatem:
- ciepły i szczelny,
- zaopatrzony w szereg rozwiązań szybko odprowadzających wodę,
- odpowiednio zaizolowany w kontekście wejścia na dach,
- zabezpieczony przed długotrwałym oddziaływaniem topniejącego śniegu,
- estetycznie i trwale wykonany.
Jeśli inwestycja zostanie zrealizowana z uwzględnieniem powyższych czynników, powinna ona skutecznie radzić sobie z dwoma najgroźniejszymi zjawiskami meteorologicznymi naszego klimatu: gwałtownymi deszczami i intensywnymi opadami śniegu.
Intensywne opady deszczu – wskazówki instalacyjne i montażowe
Jednym z największych wyzwań towarzyszących eksploatacji dachów zielonych, są intensywne opady deszczu. Ogromne ilości wody zalewające taras nie tylko będą obciążać jego konstrukcję, ale też pozostawać na jego powierzchni, zwiększając ryzyko zalewania niższych poziomów.
Dlatego każdy profesjonalnie wykonany dach tarasowy, powinien posiadać szereg otworów przelewowych, co zresztą jest zbieżne z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury.
W myśl tych przepisów (zgodnie z normą PN-EN 12056-3:2002), tarasy na dachu powinny posiadać:
- co najmniej dwa wyloty, z których jeden będzie pełnił funkcję awaryjną; zasada ta dotyczy dachów płaskich z gzymsami,
- wyloty awaryjne powinny być zamontowane w każdym dachu płaskim (z gzymsami) a także – w rynnach nieokapowych, dzięki czemu ryzyko obciążenia całości konstrukcji będzie jeszcze mniejsze, podobnie zresztą jak ryzyko zalewania niższych kondygnacji budynku.
Oznacza to, że każdy projektant i wykonawca pracujący na dachach zielonych z attyką, musi de facto stosować się do powyższych zaleceń.
Intensywne opady śniegu – wskazówki instalacyjne i montażowe
Kolejnym wyzwaniem jest śnieg, który – często w sposób tragiczny – dał się we znaki wielu wielkopowierzchniowym budynkom. Według ostatnich badań, w Polsce (przynajmniej raz na 5 – 10 lat) pojawiają się bardzo intensywne opady śniegu. O ile śnieg świeży waży około 100 kilogramów na metr sześcienny o tyle w przypadku śniegu osiadłego mamy do czynienia nawet z dwukrotnie większą masą. Co gorsza, śnieg wielotygodniowy waży już nawet 300 kg na metr sześcienny a śnieg mokry – 400 kg na metr sześcienny.
Nie bez znaczenia jest też cykliczność topnienia i ponownego zamarzania śniegu. Z biegiem czasu staje się on lodem, którego masa może być nawet dziesięciokrotnie większa, aniżeli w przypadku śniegu świeżego. Nic więc dziwnego, że dachowe konstrukcje tarasowe, muszą sobie poradzić z takim ciężarem.
Oczywistym jest, że śnieg topnieje. Oznacza to, że kontakt zadaszenia z wodą może być wielokrotnie dłuższy, aniżeli w przypadku nawet intensywnych opadów deszczu. Nie zapominajmy również i o tym, że topniejący śnieg będzie blokował odpływy, co również wpłynie na konieczność podniesienia wymogów konstrukcyjnych (zwłaszcza w zakresie poziomu i wysokości hydroizolacji). Woda ta – podobnie jak i cały śnieg – również będzie okresowo zamarzać i topnieć, co wpłynie na wytrzymałość instalacji odpływowych i przelewowych. Oznacza to też konieczność termicznego odizolowania ścian i attyk od powierzchni tarasu.
Śnieg a wejście do tarasu – uwagi techniczne
Wejście na dach tarasowy jest najtrudniejszym elementem całego projektu. Jego właściwości termoizolacyjne są zdecydowanie słabsze, co oznacza, że śnieg w jego otoczeniu topi się zdecydowanie szybciej. Rodzi to szereg problemów związanych z odprowadzeniem wody, zastosowaniem optymalnych instalacji hydroizolacyjnych itd. Należy też pamiętać, że woda – która wpada do każdej szczeliny – w okresie zimowym może bardzo szybko zamarzać i prowadzić do istotnych uszkodzeń w strukturze izolacyjnej. Dlatego każde wejście na taras powinno być usytuowane jak najwyżej. Obowiązkowe jest też zamontowanie odwodnień liniowych.
Jeśli zdecydowaliśmy się na taras dachowy, warto go wyposażyć w specjalną, ażurową nawierzchnię. Powinna być ona usytuowana nad instalacją odprowadzającą wodę. Najlepiej, jeśli pomiędzy obydwiema warstwami znajduje się gruby żwir, lub keramzyt (o właściwościach mrozoodpornych), dzięki któremu woda w bezpieczny sposób przesączy się niżej.
Jak zadbać o odpływ wody?
Konstrukcja dachów tarasowych jest ściśle uzależniona od specyfiki opadów deszczu i ewentualnie śniegu. W naszym kraju występują obydwa wspomniane zagrożenia, co oznacza, że struktura dachu z tarasem musi być odpowiednio przemyślana i zaprojektowana.
Jedną z najważniejszych kwestii jest sposób poprowadzenia odwodnienia. Jeśli powierzchnia tarasu wyłożona jest płytami (np. ażurowymi), zdecydowana większość wody opadowej spłynie właśnie po nich (reszta po hydroizolacji).
Wpływ na to ma przede wszystkim:
- kąt nachylenia dachu – im jest on większy, tym więcej wody spływa po nim do odwodnienia,
- stosunek wielkości powierzchni płyt do rozmiarów liniowej instalacji odwadniającej.
Zależność ta wiąże się z koniecznością zamontowania specjalnych wpustów, które będą umieszczone również pomiędzy poszczególnymi płytami, zmniejszając w ten sposób ryzyko przesiąknięcia warstwy hydroizolacyjnej.
Wpusty dachowe od strony praktycznej
Jak to wszystko wygląda w praktyce? Załóżmy, że nasz taras dachowy ma szerokość około 10 m, jego spadem wynosi 2 procent a woda spada do jednego wpustu, który znajduje się na końcu tarasu (spadku). W tym wariancie, wysokość warstwy spadkowej nad hydroizolacją wyniesie około 20 cm. W przypadku zamontowania 2 wpustów na jednej połaci (czyli 4 spadków), różnica ta zmniejszy się do zaledwie 5 cm. Nawiasem mówiąc, przyjęta wartość 2 procent to za mało. Jest to spowodowane faktem, że woda znajdująca się na warstwie hydroizolacyjnej, znacznie dłużej odparuje wewnątrz dachu zielonego, niż na powierzchni klasycznego dachu, gdzie będzie wystawiona na działanie deszczu i wiatru.
Dlaczego jest to aż tak ważne? Ponieważ długotrwałe zaleganie wody jest szczególnie problematyczne w okresie zimowym. Jej cykliczne zamarzanie prowadzi do uszkodzenia wewnętrznej struktury dachu. Wymusza to zastosowanie znacznie większego spadku, którego wartość powinna oscylować w okolicach 5 procent, czyli około 3 stopni. Przy takim założeniu, wysokość warstwy spadkowej wzrośnie do 50 cm (przy powyższych parametrach zadaszenia), bądź też do 12.5 cm, jeśli zamontujemy dwa wpusty.
Co ciekawe, tak duże nachylenie sprawdzi się nie tylko w przypadku deszczówki, ale też wody powstałej wskutek topnienia zalegających mas śniegu. Jest to szczególnie istotne ze względu na fakt, że woda ta dostaje się również pod płyty, co skutkuje negatywnym oddziaływaniem na różne warstwy dachu.
Wejście na taras – jak je zaprojektować?
W obliczu powyższych zagrożeń, wejście na taras również musi zostać odpowiednio zaprojektowane. W większości przypadków tarasy na dachu oparte są na jednopoziomowym stropie, wylanym na całej kondygnacji.
W tym wariancie, warstwa hydroizolacyjna tarasu, znajdzie się nieco wyżej, niż posadzka w pomieszczeniach sąsiednich (na tym samym poziomie), czyli między innymi w wejściu na taras. Jest to o tyle istotne, gdyż strop owych pomieszczeń powinien być wylany nieco wyżej, niż strop reszty tarasu. Dzięki temu woda – zarówno z opadów jak i z topniejącego śniegu – szybko odpłynie do wpustów. W ten sposób łatwo zabezpieczymy wnętrze budynku przed wpadającą, lub chociażby przeciekającą wodą.
Analiza i co dalej?
W ramach powyższego zestawienia, przeanalizowaliśmy sytuację, w której tarasy na dachu są wyłożone specjalnymi, ażurowymi płytami. W tym wariancie odprowadzenie wody jest stosunkowo proste, gdyż jej gros (od 50 do 90 procent) spływa po powierzchni płyt. W powyższym tekście nie określono również miejsca usytuowania warstwy termoizolacyjnej. Po prostu przyjęto, że jest ona ułożona w sposób tradycyjny a nie odwrócony.
Biorąc pod uwagę powyższy tekst, warto również pamiętać o możliwości wyboru kilku różnych systemów materiałów osłaniających termoizolację. Mowa tu zwłaszcza o warstwie przeciwwodnej i paroizolacyjnej. Wynika to z faktu, że również i w tym przypadku wzięto pod uwagę jedynie konstrukcję płytową, zapewniającą w miarę równy poziom podłoża.
Jeśli decydujemy się na wyłożenie powierzchni dachu zielonego (tarasowego) płytami, zaleca się, by spadek w dachu został wykonany na szlichcie wylanej nad termoizolacją, wraz z warstwą hydroizolacyjną, która również będzie ułożona na szlichcie. W tym wariancie, każda z dużych płyt podłoża będzie ustawiona na specjalnych wspornikach montowanych na hydroizolacji. W przypadku mniejszych płytek, wystarczy zwykła podsypka, wykonana albo z mrozoodpornego keramzytu, albo z odpowiedniego żwiru. Dzięki temu, wykonanie całości tarasu będzie o wiele łatwiejsze, podobnie zresztą jak poprowadzenie optymalnego spływu wody.
Choć charakterystyka powyższych prac wydaje się dość skomplikowana, to jednak gwarantuje ona stabilność konstrukcji dachowej, wraz z zapewnieniem dużej odporności na działanie wilgoci. Pamiętajmy, że największym wyzwaniem jest tu topniejący śnieg, który bardzo długo oddziałuje na warstwę hydroizolacji.
Podsumowanie
Tarasy na dachu od zawsze prezentowały się niezwykle pięknie. Decydując się na ich montaż w naszym klimacie, bardzo ważne jest zapewnienie odpowiedniego poziomu szczelności dachu. Efekt ten można uzyskać zarówno dzięki nowoczesnym materiałom budowlanym, jak również optymalnej technice ich nakładania.