Bitumiczne pokrycia dachowe z papy za względu na swoje właściwości i możliwości zastosowania są popularnymi materiałami budowlanymi. Pokrycia bitumiczne stosuje się od ponad 200 lat. W przeciwieństwie do swojej poprzedniczki – dobrze wszystkim znanej szarej papy – są obecnie także ładniejsze, wytrzymalsze i bardziej wszechstronne materiały z tej grupy. Wspólną cechą, od której wzięła się nazwa tych materiałów jest użycie do produkcji wodoszczelnej masy asfaltowej – bitumu. Do grupy pokryć bitumicznych zaliczamy: papy, dachówki bitumiczne (gonty bitumiczne), bitumiczne płyty faliste, pokrycia bez spoinowe czyli powłoki bitumiczne.
Papy służą jako warstwy wierzchnie pokryć dachowych różnych obiektów, choć za względów estetycznych są coraz rzadziej używane w budynkach mieszkalnych w których dach jest widocznym elementem. Natomiast dachówki bitumiczne znajdują zastosowanie przede wszystkim na dachach domów jednorodzinnych.
Zalety pokryć bitumicznych z papy
Podstawową zaletą pokryć bitumicznych jest niewielka masa (ciężar właściwy). Papy bitumiczne są stosunkowo odporne na działanie słońca, śniegu, deszczu, wiatru i mrozu. Pokrycia z papy mogą służyć nawet przez 40lat, oczywiście wymagają one regularnych przeglądów.
Na naszym rynku dostępne są papy tradycyjne oraz tak zwanej nowej generacji – termozgrzewalne. Papy tradycyjne mają małą zawartość modyfikowanej masy asfaltowej. Wykonane są głównie na osnowie z tektury o małej wytrzymałości na rozciąganie i niewielkim wydłużeniu. W uproszczeniu można powiedzieć że papy tradycyjne to tektura zaizolowana masą asfaltową. Papy takie służą także do izolacji budynków, na przykład ław fundamentowych i piwnic (obecnie rzadziej jest to stosowane, są materiały lepsze i bardziej niezawodne).
Papy takie stosunkowo łatwo ulegają uszkodzeniom, tektura sprawia że są dość kruche, a pod działaniem wody mogą ulegać paczeniu i puchnięciu. W przypadku tradycyjnej papy to głównie ilość masy bitumicznej decyduje o jej wytrzymałości ponieważ to właśnie masy asfaltowe nasączające pokrycie powodują, że pokrycie jest stosunkowo szczelne, odporny na starzenie się oraz działanie niskich i wysokich temperatur oraz promieni UV.
Oczywiście w zależności od rodzaju użytego materiału oraz od rodzaju dachu, pokrycie jest mniej lub bardziej trwałe. Np. w przypadku dachów płaskich szczególnie wymagana jest szczelność pokrycia dlatego obecnie na takie pokrycia dachowe nie stosuje się pap tradycyjnych z osnową z tektury. Zastąpiły je papy termozgrzewalne z elastyczną i trwałą osnową.
Papa tradycyjna często bywa obecnie stosowana jako podkład pod właściwe pokrycie, np. na deskowaniu może być ułożona jako warstwa wstępnego krycia (zamiast folii).
Struktura pokryć bitumicznych z papy
1. Osnowa papy
Osnowa jest to warstwa nośna pokrycia i ona w dużej mierze decyduje o jego właściwościach. Zespolona z materiałem bitumicznym, zapobiega zmianom kształtu pokrycia pod wpływem temperatury i wody. Zapewnia także odporność mechaniczną, umożliwiającą długą eksploatację pokrycia, przeciwdziała rozerwaniu papy podczas układania, ruchów podłoża oraz przez chodzących ludzi. Osnowa może być nienasiąkliwa i odporna na butwienie, może być też wykonana z tektury, welonu szklanego, tkaniny szklanej, tkaniny poliestrowej, tkaniny technicznej wigoniowej, włókniny przeszywanej, folii lub taśmy aluminiowej i tp.
Tektura wykorzystywana jest tylko w papach tradycyjnych, ze względu na łatwo – palność. Szybko także wchłania wilgoć o czym już wspominaliśmy, czego skutkiem jest pęcznienie materiału, papa nie przylega do podłoża, jest nieszczelna, szybko się niszczy i jest wówczas mało estetyczna. Aby temu zapobiegać konieczne jest dodatkowe lepikowanie papy.
2. Bitum
Bitum to warstwa uszczelniająca, on stanowi izolacje przeciwwilgociową – im grubsza jest ta warstwa, tym szczelniejsza papa. Na rynku uznanie zdobyły sobie zwłaszcza papy termozgrzewalne, które w swoim składzie zawierają bitum modyfikowany APP i SBS. Modyfikacja bitumu polega na dodaniu do asfaltu odpowiedniego polimeru. Papy termozgrzewalne mogą mieć bitum modyfikowany jednostronnie (SBS, APP) lub obustronnie (APP/APP, SBS/SBS, SBS/APP).
3. Posypka z kruszywa
Posypka jest bardzo ważna zwłaszcza przy papach na wierzchniej warstwie pokrycia gdyż chroni ona papę przed nagrzewaniem, promieniami UVB i uszkodzeniami mechanicznymi.
A także wiatrem, deszczem, wahaniami temperatury. Decyduje też o estetyce pokrycia. W papach podkładowych posypka jest drobnoziarnista, nawierzchniowych – gruboziarnista. Najczęściej stosowane posypki to piasek kwarcowy, naturalny lub barwiony łupek, talk, granulat bazaltowy. Posypki mają różne kolory – standardowy to szary, zielony, czerwony, brązowy i czarny.
4. Warstwa spodnia
Czyli np. folia antyadhezyjna która chroni zrolowaną papę przed sklejaniem się. Warstwa ta wchodzi w skład zwłaszcza papy termozgrzewalnych. W przypadku pap samoprzylepnych ta warstwa zachowuje się przeciwnie gdyż jej zadaniem jest przyklejenie papy do podłoża.
Stosunkowo najbardziej niezawodne papy termozgrzewalne stosowane są dzisiaj powszechnie, ich struktura jest podobna do budowy tradycyjnych pap układanych na lepik. Mają jednak bardziej skomplikowana technologię produkcji o czym wspominaliśmy omawiając strukturę papy. Papy te wytwarzane są na bazie asfaltów oksydowanych lub modyfikowanych polimerami.
Asfalty te z kolei poprawiają właściwości mechaniczne i fizyczne, przede wszystkim elastyczność, odporność na wysokie temperatury, starzenie, a także zmniejszają przesiąkliwość i nasiąkliwość. Papy tego typu mają także lepszą osnowę, są trwalsze, bardziej elastyczne i odporne na przebicie niż papy tradycyjne.
Istotną cechą charakterystyczną wszystkich pap jest gramatura (numer), która określa w gramach ciężar użytej osnowy na 1m2 papy. Im wyższa jest gramatura papy, tym jest ona lepsza, ponieważ jest szczelniejsza. Mocne osnowy mają gramaturę w granicach 200-250 g/m².
Do pap nowej generacji zaliczamy także papy samoprzylepne. Przyklejane są do podłoża pod wpływem nagrzewania słonecznego. Upraszcza to wykonawstwo i obniża koszty.